mgr Elżbieta Psiecznik
Wszystkie współczesne koncepcje wychowania zdrowotnego polegają na możliwie wczesnym uświadomieniu ludziom, że środowisko naturalne i społeczne oraz własne zachowania zdrowotne i styl życia są głównymi determinantami zdrowia człowieka. Proces rozbudzenia świadomości w tym względzie należy rozpoczynać odpowiednio wcześnie w domu rodzinnym.
Poprzez przekazanie dzieciom wiedzy o zdrowiu, kształcenie ich postaw, umiejętności i nawyków wkraczamy w proces edukacji zdrowotnej. Termin "edukacji" zarezerwowany jest głównie dla szkoły, ponieważ tam właśnie realizowane są założenia programowe z zakresu kształcenia i wychowania, niemniej jednak w każdej rodzinie proces ten w mniejszym lub większym stopniu zachodzi. Wskazany problem świadomości zdrowotnej i sprawności fizycznej jest zbyt skomplikowany, dlatego nie można tu głównie liczyć na działania szkoły trzeba, więc sięgnąć do źródeł kształtowania się odpowiednich postaw, umiejętności i nawyków, czyli do rodziny.
Rozwój i postęp nauki i techniki, wzrost mechanizacji i automatyzacji życia stawiają przed współczesnym człowiekiem specjalne zadania. W tych warunkach wzrasta eksponowanie i intensywne wydatkowanie energii i sił psychicznych, co wpływa na pogarszający się stan zdrowia i obniżający się poziom sprawności fizycznej społeczeństwa. Należy zatem pamiętać, że wychowanie zdrowotne i sport spełniają rolę akumulatora, są źródłem sił witalnych i jednocześnie gromadzą je na późniejsze lata życia.
Siła oddziaływania rodziny w promowaniu zdrowego stylu życia zależy od kultury zdrowotnej rodziców, czyli ich sposób myślenia i działania w tym zakresie.
Na zdrowy styl życia składają się następujące zachowania prozdrowotne:
aktywność ruchowa,
prawidłowe odżywianie,
higiena osobista,
higiena otoczenia itp.
Charakteryzując ww. zachowania prozdrowotne należy stwierdzić, że jesteśmy społeczeństwem małoaktywnym ruchowo.
Jeśli chodzi o odżywianie to nadal leży ono w gestii opiekunów. Niestety rodzice przyzwyczajeni do starych, nie zawsze dobrych wzorców konsumpcji, prowadzą złą gospodarkę żywnościową. Preferują niezdrowy styl żywienia, często uszczęśliwiając swoje pociechy dużą ilością mało odżywczych pokarmów, co prowadzi do nadwagi. Stosują dietę, w której przeważają składniki zwierzęce nad roślinnymi, z dużą ilością tłuszczy i cukru, a niewielką ilość jarzyn i owoców. Posiłki zaś są jadane nieregularnie.
Następnym składnikiem zdrowego stylu życia jest higiena osobista. Analizując poziom świadomości w tym zakresie można stwierdzić, iż higiena osobista weszła dość powszechnie do sfery codziennych zwyczajów i jest postrzegana w kontekście dobrodziejstw cywilizacji, które ułatwiają i uprzyjemniają codzienne życie.
Do czynników zewnętrznych wpływających ujemnie na zdrowy styl życia należą przede wszystkim nikotyna i alkohol. Obecnie wszystkim wiadomo, że palenie skraca życie przeciętnie o 2-25 lat. Mimo to jest ono jedną z głównych przyczyn chorób układu krążenia i nowotworów. Alkohol obok tytoniu jest również nałogiem powszechnym w Polsce. Rośnie liczba uczniów, którzy palą i piją. Dynamicznie rośnie w ostatnim okresie czasu najmłodsza forma dewiacji - narkomania.
Pogorszenie się stanu zdrowia polskiego społeczeństwa wiąże się również ze wzrostem natężenia negatywnych zjawisk zdrowotnych w obrębie grup o najniższym statusie, tzn. dotkniętych ubóstwem i bezrobociem.
Obecnie, kiedy cały ciężar przystosowania się człowieka do zmieniających się sytuacji zachodzi najczęściej w sferze psychicznej, należy konsekwentnie pamiętać o zwiększonej aktywności ruchowej i zdrowym stylu życia.
Z obserwacji lekarskich wynika, że niedostatek aktywności ruchowej:
utrudnia racjonalne wykorzystanie spożytych pokarmów,
sprzyja otyłości i utrudnia jej leczenie,
upośledza stan krążenia wieńcowego (sercowego),
upośledza obwodowe krążenie krwi,
osłabia ścięgna i mięśnie,
zwiększa ryzyko uszkodzenia stawów,
zmniejsza siłę mięśniową,
osłabia kondycję mięśniową,
zmniejsza odporność na nieprzewidziane trudy życia codziennego.
A zatem, jacy jesteśmy i co nam grozi, wiemy dostatecznie dużo. Wiemy również, że osobie dorosłej bez nawyków wyniesionych z domu rodzinnego czy szkoły niezwykle trudno jest podjąć zwiększoną aktywność ruchową. Jednak systematyczne ćwiczenia fizyczne są możliwe w każdym wieku, trzeba tylko mieć motywację i odrobinę zdolności kierowania własnym postępowaniem.
Odczucia ćwiczącego są następujące. Po kilku treningach jest to zmęczenie, niekiedy bardzo duże. Po kilku tygodniach, a nawet miesiącach, ruch pozostaje nadal nieco męczącym, a nawet nużącym obowiązkiem zdrowotno-higienicznym szczególnie, jeżeli zmuszą do niego pierwsze objawy choroby. Po latach ruch staje się przyjemnością, człowiek jest uzależniony od tej zmysłowej radości zmęczonych mięśni, a aktywność ruchowa staje się koniecznością, niezależnie od ilości wolnego czasu. To uzależnienie przychodzi późno i dlatego tak niewiele osób z tej metody umacniania zdrowia korzysta.
Należy zatem przyjąć, że zdrowie jest najważniejszym sprzymierzeńcem człowieka, zapewniającym radość życia, sukces i szczęście osobiste. Zdrowie jest obowiązkiem każdego człowieka. Jeśli tak będziemy pojmować zdrowie to na pewno podejmiemy właściwe działania profilaktyczne w tym zakresie. Poczynając od najmłodszego pokolenia będziemy wdrażać do realizacji prozdrowotne style życia, ponieważ jest to podstawowy warunek poprawy stanu kondycji zdrowotnej ludności. Obok szkoły ważną rolę w tym zakresie pełni rodzina, dlatego jej celem powinno być wyposażenie swoich pociech w wiedzę o zdrowiu, kształtowanie odpowiedniej postawy wobec zdrowia, tworzenie poprawnych nawyków, umiejętności i sprawności służących zdrowiu.
BIBLIOGRAFIA
Krawczyńska-Butrym Z.: Podstawy pielęgniarstwa rodzinnego, PZWL, Warszawa 1996.
Kuński J.: Ruch i zdrowie, IWZZ, Warszawa 1987.
Pomykało W.: Encyklopedia pedagogiczna, Warszawa 1993.
Dembowski J.: Rodzina w świetle psychologii, WSiP, Warszawa 1978.
Ziemska M.: Podstawy rodzicielskie, Wyd. III, Warszawa 1973.
Czasopiśmiennictwo:
Burba J., Regulska K.: "Nasza recepta na zdrowie" /w:/ "Lider" nr 2/97.
Weiss O.: "Świadomość na temat własnego ciała i zdrowia w nowoczesnym społeczeństwie" /w:/ "Lider" nr 6/96.
Sokal J. A.: "Zdrowie środowiskowe" /w:/ "Lider" nr 11/93.
Größling S.: "Kultura zdrowotna jako cel zintegrowanego wychowania dla ruchu" /w:/ Wychowanie Fizyczne i Zdrowie nr 1/97.
Robacza J.: "Zachowanie prozdrowotne i własne zdrowie w autoocenie uczniów szkół państwowych i społecznych" /w:/ Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne nr 1/95.
Ziemiański Ś.: "Wpływ żywienia na rozwój psychofizyczny i zdrowie człowieka" /w:/ Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne nr 4/97.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz